Năm

Bách khoa toàn thư há Wikipedia

Năm (âm Hán-Việt: Niên, chữ Hán: 年) thông thường được xem là khoảng chừng thời hạn Trái Đất con quay kết thúc một vòng xung quanh Mặt Trời. Đối với cùng 1 người xem bên trên Trái Đất, điều này ứng với mức thời hạn Mặt Trời triển khai xong một vòng xoay dọc từ hoàng đạo.

Trong thiên văn học tập, năm Julius là 1 trong đơn vị chức năng thời hạn, khái niệm là 365,25 ngày x 86.400 giây/ngày của hệ SI (không sở hữu giây nhuận).^[1]

Do phỏng nghiêng trục của Trái Đất, quy trình 1 năm tận mắt chứng kiến sự thay cho thay đổi tuần tự động của từng mùa, được lưu lại vì như thế những thay cho thay đổi về khí hậu, những giờ buổi ngày, thảm thực vật và tài năng sinh đẻ của bọn chúng. Tại vùng ôn đới và không ở gần địa vô cùng, thông thường sở hữu tư mùa được công nhận: xuân, hạ, thu và sầm uất, về mặt mày thiên văn được lưu lại vì như thế những điểm xuân phân, hạ chí, thu phân và sầm uất chí của lối đi của Mặt Trời, tuy vậy từng mùa nhiệt độ có tính trễ đối với những tín hiệu thiên văn bên trên. Trong một số trong những chống nhiệt đới gió mùa và cận nhiệt đới gió mùa chỉ mất 2 mùa: mùa mưa với mùa thô.

Một năm dương lịch là 1 trong khoảng chừng thời hạn xấp xỉ của chu kỳ luân hồi quy trình của Trái Đất vô một lịch ví dụ. Một năm vô lịch Gregory (cũng như vô lịch Julius) sở hữu 365 ngày (năm thường) hoặc 366 ngày (năm nhuận). Chiều lâu năm khoảng của năm vô lịch Gregory (hiện đại) là 365,2425 ngày (có tính cho tới những quy tắc năm nhuận cho một thiên niên kỷ).

Từ "năm" cũng rất được dùng một cơ hội thong thả cho những khoảng chừng thời hạn tương quan tuy nhiên rất khác hệt với năm thiên văn hoặc năm dương lịch, ví dụ điển hình giống như những năm theo dõi mùa, năm tài chủ yếu hoặc năm học tập, v.v... Theo nghĩa không ngừng mở rộng, năm rất có thể Tức là chu kỳ luân hồi quy trình của bất kể hành tinh ranh nào: ví dụ, một "năm sao Hỏa" hoặc "năm sao Kim" là thời hạn nhưng mà sao Hỏa hoặc sao Kim lên đường đầy đủ một vòng quy trình riêng rẽ. Thuật ngữ này cũng rất được vận dụng theo dõi nghĩa rộng lớn bát ngát mang lại ngẫu nhiên thời hạn lâu năm hoặc chu kỳ luân hồi nào là, ví dụ như "Great Year".^[2]

Năm theo dõi mùa[sửa | sửa mã nguồn]

Một năm theo dõi mùa là thời hạn thân thích tái ngắt vạc thường xuyên của một sự khiếu nại theo dõi mùa như lũ của một dòng sông, sự thiên cư của một loại chim, sự rời khỏi hoa của một loại thực vật, sương giá chỉ thứ nhất, hoặc những trò đùa thứ nhất dự con kiến của một môn thể thao nào là bại liệt. Tất cả những sự khiếu nại này rất có thể sở hữu sự khác lạ rộng lớn vô rộng lớn một mon từ thời điểm năm này thanh lịch năm không giống.

Năm dương lịch[sửa | sửa mã nguồn]

Các loại lịch sau đây đều là những lịch tính theo dõi hoạt động của Trái Đất xung xung quanh Mặt Trời, hoặc trình bày cách tiếp theo, 1 năm trong số loại lịch này vì như thế khoảng chừng thời hạn nhưng mà Trái Đất triển khai được một vòng hoạt động xung quanh Mặt Trời và còn được gọi là dương lịch. Chúng đều phải có điểm công cộng là 1 trong năm thông thường kéo dãn vì như thế hoặc xấp xỉ 365 ngày, và nhiều khi được không ngừng mở rộng nhằm cân đối lịch bằng phương pháp bổ sung cập nhật thêm một ngày dư (được gọi là ngày nhuận) sẽ tạo trở nên 1 năm nhuận sau từng một khoảng chừng thời hạn chắc chắn, thông thường là vài ba năm.

Nếu như địa điểm của Trái Đất (hay Mặt Trời) được xem toán tương quan cho tới điểm phân (điểm xuân phân hoặc điểm thu phân) thì tháng ngày đã cho thấy mùa (và như vậy nó đồng hóa với xích vĩ của Mặt Trời). Những loại lịch như vậy được gọi là dương lịch chí tuyến. Một năm lịch khoảng của loại lich như vậy là xấp xỉ vì như thế một vài ba dạng của năm chí tuyến (thông thông thường hoặc là năm chí tuyến khoảng hoặc là năm xuân phân).

Lịch Gregory[sửa | sửa mã nguồn]

Một năm vô lịch Gregorius được phân thành 12 mon với 365 ngày. Theo bại liệt, cứ 4 năm thì người tớ thêm 1 ngày vô vào cuối tháng Hai, mon Hai kể từ 28 ngày trở nên 29 ngày và tạo ra trở nên năm nhuận sở hữu 366 ngày. Trước bại liệt lịch Julius quy ước 1 năm sở hữu 365,25 ngày, tuy nhiên phỏng lâu năm của năm mặt mày trời là 365,242216 ngày do đó 1 năm theo dõi lịch Julius dài hơn nữa khoảng chừng 0,0078 ngày đối với năm mặt mày trời (tức là khoảng chừng 11 phút 14 giây).^[3]

Xem thêm: hình xăm mèo thần tài samurai

Lịch Julius[sửa | sửa mã nguồn]

Trong lịch Julius sở hữu nhị loại năm: năm "bình thường" bao gồm sở hữu 365 ngày và "năm nhuận" là 366 ngày. Có một chu kỳ luân hồi xếp lịch giản dị này đó là cứ từng phụ vương năm "bình thường" thì theo dõi sau là 1 trong năm nhuận và quy mô này tái diễn mãi mãi nhưng mà không tồn tại nước ngoài lệ nào là. Do bại liệt, 1 năm Julius khoảng sở hữu 365,25 ngày, dẫn theo một số trong những sơ sót trong những việc tính năm. Trên thực tiễn, 1 năm thời buổi này được xem toán đúng đắn rộng lớn theo dõi thời hạn tương quan cho tới năm mặt mày trời là 365.24217 ngày.^[4]^[5]

Một số lịch khác[sửa | sửa mã nguồn]

Năm thiên văn[sửa | sửa mã nguồn]

Một năm thiên văn là khoảng chừng thời hạn khoảng nhằm Mặt Trời quay về và một địa điểm khi đối chiếu với những ngôi sao 5 cánh của khung trời. Năm thiên văn thực tế là chu kỳ luân hồi quy trình của Trái Đất. Năm thiên văn tương tự với 365,2564 ngày mặt mày trời trung bình^{[cần dẫn nguồn]}. Năm thiên văn dài hơn nữa năm chí tuyến trăng tròn phút và 24 giây.

Ký hiệu[sửa | sửa mã nguồn]

Ký hiệu ISO[sửa | sửa mã nguồn]

Trong phụ lục vấn đề, những chi phí chuẩn chỉnh quốc tế ISO 80000-3 lời khuyên chữ ghi chép tắt a (tiếng Latin: annus) nhằm đại diện thay mặt mang lại 1 năm hoặc 365 hoặc 366 ngày. Trong giờ Anh dùng những kể từ ghi chép tắt y, yr (year) mang lại "năm" hoặc ya (year ago) mang lại "năm trước đây".

Các bội số của năm vô màn biểu diễn thời hạn vượt lên trên khứ hoặc tuổi hạc thông thường được kí hiệu là:

ka (viết tắt của kiloannus), vì như thế 10³ a, 10³ năm hay 1 ngàn năm.
Ma (viết tắt của megaannus), vì như thế 10⁶ a, 10⁶ năm hay 1 triệu năm.
Ga (viết tắt của gigaannus), vì như thế 10⁹ a, 10⁹ năm hay 1 tỉ năm.
Ta (viết tắt của teraannus), vì như thế 10¹² a, 10¹² năm hay 1 ngàn tỉ năm.^[6]
Pa (viết tắt của petaannus, tách lầm lẫn kí hiệu này với kí hiệu của đơn vị chức năng đo áp suất Pa, ghi chép tắt của pascal), vì như thế 10¹⁵ a, 10¹⁵ năm hay 1 triệu tỉ năm.^[7]
Ea (viết tắt của exaannus), vì như thế 10¹⁸ a, 10¹⁸ năm hay 1 tỉ tỉ năm.

Kèm theo dõi, nhất là vô văn liệu giờ Anh, rất có thể sở hữu chữ ghi chép tắt BP (cho before present) Tức là "trước đây", "trước ngày nay".^[8]

Các loại năm khác[sửa | sửa mã nguồn]

Năm tài chính[sửa | sửa mã nguồn]

Một năm tài đó là một khoảng chừng thời hạn 12 mon dùng mang lại đo lường report tài chủ yếu thường niên của những công ty và những tổ chức triển khai không giống. Tại nhiều chống pháp luật, những quy tấp tểnh về kế toán tài chính đòi hỏi phải tạo lập report vì vậy một phiên từng chục nhị mon, tuy nhiên ko đòi hỏi chục nhị mon tạo ra trở nên 1 năm dương lịch.

Ví dụ, ở Canada và chặn Độ năm tài chủ yếu chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 4; ở Anh năm tài chủ yếu chính thức từ một tháng tư mang lại mục tiêu report thuế doanh nghiệp lớn và report tài chủ yếu của cơ quan chỉ đạo của chính phủ, tuy nhiên chính thức từ thời điểm ngày 6 tháng tư cho những mục tiêu tiến công thuế cá thể và thanh toán giao dịch những quyền lợi của Nhà nước; ở Úc năm tài chủ yếu chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 7; trong những lúc bên trên Hoa Kỳ năm tài chủ yếu của cơ quan chỉ đạo của chính phủ liên bang chính thức từ thời điểm ngày 1 mon 10.

Đánh số trật tự những năm[sửa | sửa mã nguồn]

Kỷ vẹn toàn lịch gán số cho từng năm thường xuyên, dùng một điểm tham ô chiếu vô vượt lên trên khứ thực hiện đầu của thời đại.

Xem thêm: tóc layer nữ mái bay

Tiêu chuẩn chỉnh khắc số năm bên trên toàn toàn cầu là Anno Domini, nhiều khi nó cũng rất được gọi là Common Era. Nó đang được trình làng vô thế kỷ loại 6 và là khối hệ thống năm được tấp tểnh sẵn được lập rời khỏi chính thức kể từ cột mốc là ngày sinh của Chúa Giêsu.^[9]

Hệ thống Anno Domini thông thường được ghi chép tắt theo dõi giờ Latinh là AD mang lại Anno Domini, và CE mang lại "Common Era. Những năm vừa qua AD 1 được ghi chép tắt là BC mang lại "Before Christ" hoặc BCE thay cho thế mang lại "Before Common Era". Theo phương pháp tính lịch này, ko tồn bên trên "năm không" (năm 0).

Trong những văn phiên bản giờ Việt, AD ứng với Công vẹn toàn, tức trong thời điểm sau năm 1 TCN (đôi khi được gọi nhằm phân biệt rõ ràng rộng lớn tuy vậy ko đúng là sau Công nguyên) và được ghi chép tắt là công nhân hoặc SCN; BC hoặc BCE ứng với trước Công vẹn toàn và được ghi chép tắt là TCN.

Sách tham ô khảo[sửa | sửa mã nguồn]

Fraser, Julius Thomas (1987). Time, the Familiar Stranger . Amherst: Nhà in Đại học tập Massachusetts. ISBN 0870235761. OCLC 15790499.
Whitrow, Gerald James (2003). What is Time?. Oxford: Nhà in Đại học tập Oxford. ISBN 0198607814. OCLC 265440481.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ Hiệp hội Thiên văn Quốc tế "SI units" truy vấn ngày 18 mon hai năm 2010. (Xem bảng 5 và đoạn 5.15.) In lại kể từ George A. Wilkins & Ủy ban IAU 5, "The IAU Style Manual (1989)" (tập tin yêu PDF) vô IAU Transactions Vol. XXB
^ OED, s.v. "year", entry 2.b.: "transf. Applied to lớn a very long period or cycle (in chronology or mythology, or vaguely in poetic use)."
^ Ziggelaar, A. (1983). "The Papal Bull of 1582 Promulgating a Reform of the Calendar". In Coyne, Hoskin, Pedersen (eds), Gregorian Reform of the Calendar: Proceedings of the Vatican Conference to lớn Commemorate its 400th Anniversary. Vatican City: Pontifical Academy of Sciences, Specolo Vaticano, p. 223
^ Claudius Ptolemy, tr. G. J. Toomer, Ptolemy's Almagest, 1998, Princeton University Press, p. 139. Hipparchus stated that the "solar year... contains 365 days, plus a fraction which is less phàn nàn 1/4 by about 1/300th of the sum of one day and night".
^ Introduction to lớn Calendars Lưu trữ 2019-06-13 bên trên Wayback Machine. (ngày 15 mon 5 năm 2013). United States Naval Observatory.
^ P. Belli; và người cùng cơ quan (2007). “Investigation of β decay of ¹¹³Cd”. Phys. Rev. C. 76 (6): 064603. Bibcode:2007PhRvC..76f4603B. doi:10.1103/PhysRevC.76.064603.
^ Testing the physics of nuclear isomers Lưu trữ 2010-04-20 bên trên Wayback Machine Eurekalert (August 2005)
^ F.A. Danevich; và người cùng cơ quan (2003). “α activity of natural tungsten isotopes”. Phys. Rev. C. 67 (1): 014310. arXiv:nucl-ex/0211013. Bibcode:2003PhRvC..67a4310D. doi:10.1103/PhysRevC.67.014310.
^ Richards, E.G. (2013). “Calendars”. Trong Urban, S.E.; Seidelmann, Phường.K. (biên tập). Explanatory Supplement to lớn the Astronomical Almanac (PDF) (ấn phiên bản 3). Mill Valley, CA: University Science Books. tr. 585, 590. ISBN 978-1-891389-85-6. Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 30 tháng tư năm 2019. Truy cập ngày 17 mon 10 năm 2019. Richards does not explicitly state Anno Domini is the worldwide standard, but does state on page 585 the Gregorian calendar is used throughout the world for secular purposes; the Gregorian calendar is used with the Anno Domini era.